Jak nauczyć dziecko zasad segregacji śmieci?

27 lip 2023

Odkąd w życie weszła obowiązkowa segregacja śmieci, każdy dorosły musiał nauczyć się obowiązujących frakcji odpadów i stosować się do przepisów prawa. Segregowanie śmieci wg surowca przyczynia się do efektywnego odzyskiwania surowców wtórnych, czyli do recyklingu. To z kolei wpływa pozytywnie na środowisko i oszczędza zasoby, energię i czas na produkcję papieru, szkła czy plastiku od podstaw. Nowe pokolenia rodzą się już w tym proekologicznym duchu i od maleńkości uczone są prawidłowego postępowania ze śmieciami. Jednak dla nas, dorosłych, uczenie dzieci na temat segregacji odpadów to sprawa stosunkowo nowa. Jak zatem się do tego zabrać? Jak przekazywać wiedzę na temat segregowania śmieci, recyklingu i ekologii?

Segregacja śmieci a nawyki

Kwestia segregowania odpadów jest dla najmłodszych bardziej naturalna, niż dla dzisiejszych dorosłych, bowiem od najwcześniejszych lat obserwują codzienne zachowania swoich opiekunów, w tym te czynności związane z postępowaniem ze śmieciami w gospodarstwie domowym. Dzieci zauważają, że istnieją osobne kosze na odpady plastikowe, osobne na papier, do odrębnego kubła lądują śmieci ze szkła. Nie dziwi ich więc fakt, że śmieci klasyfikowane są właśnie wg konkretnego surowca. Oczywiście najmłodsi, z początku nie mają świadomości, że chodzi o rodzaj surowca, jednak prędzej czy później z pewnością zauważą tę prawidłowość. Z biegiem lat zaś my jako dorośli sami będziemy rozmawiać z dziećmi o tym, czym jest segregacja odpadów. To, co działa na korzyść środowiska, to fakt, że dzieci poprzez obserwację świata dorosłych, mogą nieświadomie przyswoić pożądane, proekologiczne zachowania. Powtarzając je, wykształcą w sobie nawyk, czyli sposób zachowania, który poprzez ciągłe powtarzanie stanie się niemalże zautomatyzowany. Nawyk segregacji śmieci z pewnością jest jednym z tych, za które nasza planeta podziękuje w przyszłości. Z tego względu tak ważne jest, aby sami dorośli stosowali się do obowiązujących zasad segregowania odpadów, dając tym samym przykład postępowania dzieciom.

Nauka segregowania śmieci

Wiemy już, że przykład idzie z góry, a więc żadna nauka zasad nie przyniesie rezultatów, jeśli będziemy je łamać, jednocześnie wymagając ich przestrzegania przez innych. Jak jednak, oprócz dawania przykładu, zacząć edukować najmłodszych w zakresie gospodarowania odpadami?

Kolorowe pojemniki

Najlepszym sposobem na zainteresowanie danym tematem dziecka jest wzbudzenie jego ciekawości. Na tym polu z odsieczą przychodzą kolorowe pojemniki na odpady komunalne. Kolory ułatwiające segregację mogą być świetnym motywem do wspólnej zabawy z przyporządkowaniem danego rodzaju śmieci do pojemnika danego koloru. Aby utrwalić prawidłowe skojarzenia, w zabawie wykorzystać można z początku takie odpady, które współgrają kolorystycznie z pojemnikiem.

• Wykorzystując kolorowy papier albo kolorowe chusteczki w odcieniach niebieskiego, możemy poprosić dzieci o wrzucanie papierowych odpadów do niebieskiego pojemnika.
• Do żółtego pojemnika powinny trafiać plastiki. Żółte kubeczki po jogurtach, kartony po napojach czy reklamówki w tym kolorze mogą więc być pierwszym skojarzeniem, wyrabiającym prawidłowe nawyki.
• Zielone, szklane butelki po wodzie razem z innymi słoiczkami powinny trafić do zielonego pojemnika na odpady ze szkła.
• Odpady bio, takie jak brązowe fusy po kawie i herbacie, trafiają do brązowego pojemnika.

Ważne jest, aby tłumacząc dziecku, dlaczego dany rodzaj musi trafić do konkretnego pojemnika, nie odwoływać się nigdy celowo do spójności kolorystycznej, a zawsze do rodzaju odpadu. Fakt spójności ma jedynie podświadomie utrwalać w dziecku prawidłowy wybór danego pojemnika względem surowca. Z biegiem czasu wachlarz odpadów rozszerzyć powinno się o kolejne śmieci, które będą już dowolnego koloru.

Piosenki i rymowanki

Skoro piosenki i rymowanki są świetnym narzędziem do nauczenia dzieci różnych pożądanych postaw, to dlaczego nie miałyby pomóc w przyswojeniu zasad segregacji odpadów?

Warto stworzyć piosenki i rymowanki, które są łatwe do zapamiętania i mają prosty, przystępny tekst. W tekście uwzględnić należałoby różne rodzaje śmieci i kolorowe kontenery, do których należy je wrzucać. Dzięki temu dzieci łatwiej zapamiętają zasady segregacji. Melodia i rytm zachęcą najmłodszych do śpiewania i tańczenia. Warto wybrać prostą melodię, która łatwo wpada w ucho i jest przyjemna dla małych słuchaczy. Dodatkowo przygotować można kolorowe obrazki lub wydruki, które przedstawiają różne rodzaje śmieci i odpowiadające im kontenery. Prezentowanie dzieciom tych obrazków podczas śpiewania piosenek lub rymowanek, aby wizualnie zobrazować, gdzie powinny trafiać poszczególne odpady, będzie dodatkowym atutem. Najmłodsi mogą być też poproszeni i wskazywanie właściwego kontenera podczas śpiewania piosenek lub o segregowanie rzeczywistych śmieci na podstawie tekstów rymowanek. To pozwoli im na praktyczne zastosowanie wiedzy i utrwalenie jej w pamięci.

Edukowanie starszych dzieci

Starsze dzieci i młodzież zapewne znają już podstawowe zasady segregowania śmieci, jednak na tym ich edukacja się nie kończy. Kiedy dzieci wiedzą już, który kontener na śmieci to pojemnik na papiery, który na tworzywa sztuczne, szkło czy odpady zmieszane, pora na to, aby dowiedziały się, co dzieje się z odpadami, kiedy następuje wywóz śmieci. Jeżeli tylko będzie możliwość zorganizowania spotkania z pracownikami zakładu gospodarowania odpadami, warto z tej możliwości skorzystać. Wycieczka do zakład recyklingu będzie w tym wypadku prawdziwą gratką. W czasie spotkania młodzież zwykle dowiaduje się, gdzie trafiają śmieci i jakim procesom są poddawane. Mogą też docenić, jak ważny jest recykling, poprzez zapoznanie się z tym jakie nowe surowce, a w konsekwencji produkty, mogą powstać na bazie czegoś, co trafiło na śmietnik. Świetnym pomysłem jest zorganizowanie warsztatów, podczas których zadaniem młodzieży będzie znalezienie jak najwięcej nowych zastosowań danego odpadu, np. opakowania po serku. Przykładowo, pudełko można wszak wspólnie przyozdobić i stworzyć z niego kubek na przybory szkolne. Przyszkolny kompostownik zaś może pokazać młodzieży naturalny cykl rozkładu bioodpadów.

Bezpieczeństwo ekologiczne

Przy okazji edukowania na temat segregacji śmieci i recyklingu, warto też wspomnieć o tym, że niektóre śmieci wymagają szczególnego nimi gospodarowania i nie można umieszczać ich w osiedlowych pojemnikach na śmieci.

Na placu budowy nie bez powodu stoi kontener na gruz, bowiem śmieci z budowy i remontu nie powinny trafić do kontenera na śmieci komunalne. Nie bez powodu też w każdej gminie funkcjonują Punkty Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych, gdzie dostarczyć można odpady niebezpieczne dla środowiska, takie jak sprzęt elektryczny czy elektroniczny. Wiek nastoletni to idealny czas, aby młody człowiek poznał niebezpieczeństwo związane z wyrzucaniem odpadów niebezpiecznych i dobry moment na uczulenie nastolatka w tej kwestii.

Wprowadzenie edukacji na temat segregacji śmieci od najmłodszych lat ma ogromne znaczenie. Dzieci uwrażliwione na potrzebę segregacji i recyklingu, stają się naturalnie świadomymi konsumentami, zwracającymi uwagę na skutki swojego postępowania dla środowiska. Piosenki, rymowanki, gry i zabawy są doskonałymi narzędziami, które w ciekawy sposób wprowadzają dzieci w świat ekologii i odpowiedzialności. Ważne jest również, aby edukacja w tym zakresie obejmowała nie tylko teorię, ale także praktyczne działania. Organizowanie w szkołach i przedszkolach warsztatów, projektów i działań praktycznych, takich jak segregacja odpadów w ramach szkolnego programu czy tworzenie kompostowników, angażuje dzieci i młodzież w aktywne działanie na rzecz środowiska.

W świetle coraz większej świadomości ekologicznej, edukacja dzieci i młodzieży na temat segregacji śmieci i recyklingu odgrywa niezwykle istotną rolę w kształtowaniu przyszłości naszej planety. To nie tylko nauka o odpowiedzialnym postępowaniu ze śmieciami, ale także o szacunku dla środowiska i dbałości o zrównoważony rozwój.