Recykling gruzu, czyli skąd się bierze i do czego służy kruszywo budowlane?

2 mar 2023

Recykling, czyli odzyskiwanie surowców, pozwala na spożytkowanie odpadów — dzięki ponownemu wykorzystaniu surowców, dostają one drugie życie. Efektywny recykling jest w dzisiejszych czasach nieodzownym elementem odpowiedzialnego gospodarowania odpadami. Odzyskiwanie surowców wtórnych kojarzy się z segregacją śmieci bytowych, ponieważ dzięki segregacji odpadów na frakcje, zostają one wstępnie przygotowane do obróbki, co znacznie skraca czas procesu recyklingowania i podnosi jego efektywność. Tymczasem gruz budowlany, generowany czasami w ogromnych ilościach przy okazji budowy, remontu czy rozbiórki, podobnie jak śmieci komunalne może być znakomitym materiałem do odzysku. Powstaje z niego kruszywo budowlane, wykorzystywane w szeroko rozumianej branży budowlanej.

Kilka słów o kruszywie budowlanym

Kruszywo to ogólnie rzecz biorąc materiał sypki, który charakteryzuje się określoną granulacją, czyli posiadający określone uziarnienie. Kruszywa budowlane mogą być naturalne, pochodzenia mineralnego, powstające dzięki erozji skał lub poddaniu ich specjalnym działaniom mechanicznym, albo sztuczne, czyli między innymi te, które pozyskiwane są dzięki recyklingowaniu gruzu. Kruszywa naturalne to np. żwiry, piaski oraz kruszywa łamane, takie jak odłamki bazaltu, wapieni, szarogłazów, których popularna nazwa to tłuczeń. Z kolei pumeks hutniczy, żużel granulowany czy keramzyt, czyli kruszywa sztuczne, również mogą być pochodzenia mineralnego, ale ich pozyskiwanie polega na obróbce termicznej. Z kolei sztuczne kruszywo recyklingowane to takie, które powstaje na skutek obróbki materiałów wykorzystanych wcześniej w budownictwie. Do sztucznego kruszywa recyklingowanego zaliczamy to, co mówiąc wprost, po budowie czy wyburzeniu zostało załadowane do kontenera na gruz, wywiezione do sortowni, oczyszczone i przetworzone ponownie na surowce.

Gruz od dawna przetwarza się w celu uzyskania kruszywa budowlanego, ale budownictwo to nie jedyna branża, która czerpie profity z odzyskiwania surowców z gruzu. Kruszywo z odzysku przydaje się też w branży kolejowej, a nawet w ogrodnictwie.

Jaki gruz można recyklingować?

Gruz w ogólnym rozumieniu to materiał odpadowy z budowy, przebudowy, remontu, demontażu, rozbiórek czy wyburzeń. Podczas tego rodzaju robót generują się odpady: cegły, betonowe odłamki, połamane płytki ceramiczne, kafelki, płytki podłogowe, panele, fragmenty armatury łazienkowej, a nawet połamane, wyeksploatowane meble. Wszystko to można nazwać gruzem, jednak jeśli chodzi o efektywny recykling, nie ma pod względem składu takiego gruzu pełnej dowolności.

Najbardziej wartościowym rodzajem gruzu, który najpełniej poddaje się procesom odzyskiwania surowców jest tak zwany czysty gruz. W jego skład wchodzi głównie beton, ceramika i minerały. Właściwości czystego gruzu sprawiają, że jest on odporny na ścieranie i wpływ czynników atmosferycznych. Ma więc najszersze zastosowanie jako materiał budulcowy.

Czysty gruz, który doskonale poddaje się procesom recyklingu i wykorzystywany jest najefektywniej, to:

1. Odpady betonowe — np. fundamenty budynków i betonowych schodów, kostka brukowa i krawężniki, betonowe płyty chodnikowe.

2. Odpady ceramiczne — np. czerwone cegły, pustaki ceramiczne typu porotherm, cegły dziurawki, płytki gresowe i glazurowe, porcelanowa armatura łazienkowa.

3. Minerały — np. kamienie polne i ozdobne, odłamki marmuru, granitu, piasek naturalny.

Z czystym gruzem mylone są często bardzo podobne materiały budowlane. Wśród nich suporeks, biała cegła typu żabinka czy silikat, pustaki szlakowe i żużlowe, gipsowe kamienie ozdobne, tynk czy płyty gipsowo-kartonowe. Są to materiały gruzopodobne, jednak nie zaliczają się do czystego gruzu, a ich recykling wymaga innej technologii przetwarzania.

Od gruzu do kruszywa budowlanego

Jak to się dzieje, że gruz z placu budowy albo z remontu staje się finalnie pełnowartościowym materiałem budowlanym?

• Wszystko zaczyna się od niepozornego kontenera. Każde roboty budowlano-remontowe, generujące gruz, wymagają podstawienia kontenera, gdzie można legalnie i w sposób nieszkodliwy dla środowiska umieścić wszelkie tego typu odpady. Kontener jest obowiązkowy, ponieważ gruzu nie można pozostawiać na gołej ziemi (może to wpływać na środowisko naturalne) ani umieszczać w kubłach na odpady bytowe. Jak wiemy, śmieci komunalne dzielone są na odpowiednie frakcje, co ma przyczynić się do efektywnego odzyskiwania surowców wtórnych. Żadna z tych frakcji nie obejmuje odpadów z remontu czy budowy. Jako marka Gruzownik nasza firma może zaproponować szeroki wybór kontenerów na czysty gruz. Pojemność najmniejszego z pojemników to 1,7 m3. Największe zaś sięgają pojemności 8 m3 dla czystego gruzu i aż 14 m3 dla odpadów zmieszanych. Dysponujemy jeszcze pojemnikami na ziemię i odpady zielone!
• Odebrane przez nas wraz z pojemnikiem odpady przetransportowywane są na teren firmy i trafiają do specjalnego boksu. Gruz jest tam wysypywany i na początku ręcznie przebierany, celem usunięcia z całej masy gruzu widocznych gołym okiem zanieczyszczeń. Po takiej ręcznej pracy czas na robotę maszyn. Gruz załadowywany jest na taśmociąg i poddany pracy dmuchaw i specjalnemu mechanizmowi z magnesem. Dmuchawa usuwa lekkie zanieczyszczenia, a magnes ewentualne elementy metalowe. Na koniec szybkie, ręczne sprawdzenie jakościowe, i gruz trafić może do kruszarki, gdzie następuje jego kruszenie.
• Oczyszczony gruz kruszony jest na wiele frakcji, czyli grup, różniących się między sobą przede wszystkim średnicą ziaren wchodzących w skład kruszywa. W oddzielaniu poszczególnych frakcji pomagają specjalne sita. Wyróżniamy trzy podstawowe grupy: kruszywa drobne, średnie, i kruszywa grube. Te ostatnie charakteryzują się średnicą ziaren powyżej 63 mm. Z połączenia kruszyw drobnych i grubych powstają tzw. kruszywa o ciągłym uziarnieniu. Z kolej wśród budowlańców znane jest jeszcze inne rozróżnienie, mianowicie chodzi o takie frakcje jak kamienista, żwirowa, piaskowa, pyłowa i iłowa.

Można powiedzieć, że początek recyklingu leży w rękach osób, które prowadzą prace budowlano-remontowe i składują odpady w odpowiednio dobranym kontenerze. To, co dalej dzieje się z gruzem, jest już w rękach profesjonalnych firm. A do czego można wykorzystać kruszywo budowlane? O tym poniżej.

Do czego służy kruszywo budowlane?

Możliwości wykorzystania gruzu są bardzo szerokie. Wszystko zależy od tego, jakie dokładnie materiały były recyklingowane, czyli jaka jest zawartość kruszywa, która może wykazywać się określonymi właściwościami. Przykładowo, recykling betonu konstrukcyjnego prowadzi do uzyskania dodatków do kompozytów cementowych i różnej maści wyrobów wapienno-piaskowych. Odpowiednio dobrana metoda recyklingowania może poprawić parametry wytrzymałościowe betonu, kiedy kruszywo staje się składnikiem mieszanek betonowych. Specjaliści są zdania, że najlepsze kruszywo używane w tym celu to te z granitu lub bazaltu.

Drobne, betonowo-ceglane kruszywa z recyklingu dobrze sprawdzają się w przypadku łatania dziur na jezdni czy do zbudowania i utwardzenia tymczasowej drogi dla pieszych. To zastosowanie powodowane jest tym, że ten rodzaj kruszywa doskonale się ubija i zapobiega osadzaniu się spodniej warstwy drogi. Kruszywo jako podsypka pod kostkę brukową lub ścieżkę rowerową to kolejny przykład jego wykorzystania. Podbudowa pod tego rodzaju chodnik wpływa na jego stabilność.

Gruz może przydać się do budowy parkingu, kiedy do dyspozycji jest idealne miejsce pod względem lokalizacji, jednak grząski grunt utrudnia bądź uniemożliwia wjeżdżanie na teren samochodami. Można wówczas usunąć wierzchnią warstwę gleby, wysypać najpierw gruz gruboziarnisty, po czym solidnie ubijać tak powstałą powierzchnię. Następnie dokłada się kruszywo drobne i ponownie ubija teren, uzyskując wytrzymały nawierzchniowo plac.

Nawierzchnie drogowe i prace wokół ich tworzenia to nie jedyne wykorzystanie kruszywa. Oprócz budowy dróg przydaje się one również produkcji podbudowy pod tory i nasypy kolejowe. W branży ogrodniczej kruszywo stosowane jest do tworzenia małej architektury ogrodowej, profilowania pagórków, skarp czy skalniaków, a także do tworzenia kaskad w zbiorniku wodnym typu oczko. Niejednokrotnie służy też jako drenaż, do odprowadzania gromadzącej się w danym miejscu ogrodu wilgoci.

Odsiewkę, czyli drobne kruszywo, strukturą nieraz przypominającą piasek, wykorzystuje się jako materiał do zasypywania wykopów, dziur, wyrw, szczelin, a nawet studni, szamb czy oczek wodnych.

Uzyskanie kruszywa z recyklingu byłoby niemożliwe, gdyby nie efektywne gospodarowanie odpadami już na etapie samego prowadzenia prac budowlanych. Dysponowanie kontenerem na czysty gruz bądź gruz zmieszany jest obowiązkiem każdego, kto przeprowadza takie roboty. Następnie firma wynajmująca kontener odbiera zapełniony pojemnik, a zawartość trafia do sortowni, gdzie zostaje odpowiednio zagospodarowana, a więc posortowana, oczyszczona i przerobiona na kruszywo w tak dużym stopniu, jak tylko to możliwe.