Czym grozi nielegalny wywóz śmieci?
Wywóz odpadów powinien zawsze odbywać się na zasadach zgodnych z prawem. Działanie zgodne z literą prawa oznacza, że wywozem śmieci zajmuje się jedynie firma posiadająca wszelkie niezbędne do tego celu uprawnienia. Ma to znaczenie nie tylko z punktu widzenia przestrzegania przepisów, ale też ze względu na ekologię, czyli bezpieczeństwo dla środowiska. Czym grozi nielegalny wywóz śmieci, zarówno w kwestii kar, jak i konsekwencji środowiskowych?
Nielegalny wywóz śmieci, czyli co?
Na samym wstępie warto doprecyzować, czym właściwie jest nielegalny wywóz śmieci. Mówimy o tym procederze, kiedy śmieci te pozostawiamy w miejscu do tego nieprzeznaczonym. Wywożenie worków ze śmieciami do lasu, wrzucanie do zbiorników wodnych jak jezioro, staw, rzeka, pozostawianie ich na poboczach dróg — to tylko niektóre z przykładów niewłaściwego postępowania z odpadami. Co więcej, takiego postępowania nie usprawiedliwia nawet fakt, że w miejscu pozostawienia śmieci, np. na polanie czy w wykopanym dole jest już cała masa innych odpadów. Takie miejsca to tzw. dzikie wysypisko, stanowiące ogromne ryzyko katastrofy ekologicznej. Niezgodne z prawem pozbywanie się śmieci bowiem nie tylko zalicza się do działania wbrew przepisom, ale stwarza również niebezpieczeństwo dla środowiska. Odpady pozostawione w lesie stanowią zagrożenie dla zwierząt, a substancje, które przenikają do gleby, szkodzić mogą roślinom, a jeśli zatrują wody gruntowe, również ludziom. Rozprzestrzeniające się lotne zanieczyszczenia zatruwają atmosferę. Konsekwencje mogą więc być bardzo poważne, a ich skala pokaźna. Pozostawiając odpady w miejscu na to nieprzeznaczonym, narażamy więc środowisko naturalne na degradację, a zdrowie na szwank.
Zaśmiecanie miejsc publicznych
Można odnieść wrażenie, że nielegalny wywóz śmieci to głównie wywożenie ich do lasu, do mało uczęszczanych parków, zakopywanie pod hałdami ziemi czy zatapianie — kreatywność osób, dopuszczających się niezgodnego z prawem pozostawiania śmieci, bywa naprawdę spora. Wśród działań, które również wpisują się w proceder nielegalnego gospodarowania odpadami, jest zaśmiecanie miejsc publicznych. Artykuł 145 Kodeksu Wykroczeń reguluje kary (grzywny lub nagany) między innymi za zanieczyszczanie bądź zaśmiecanie miejsc dostępnych dla publiczności, w szczególności dróg, ulic, placów, ogrodów czy trawników. Nie trzeba więc porzucać śmieci na odludziu, by narazić się na mandat. Co więcej, zaśmiecaniem miejsca publicznego jest nie tylko intencjonalne zostawienie przysłowiowego „worka ze śmieciami”, ale również brak sprzątania odpadków np. po imprezie w plenerze, pozostawienie odchodów czy też wyrzucenie śmieci na drogę podczas jazdy przez uchylone okno samochodu. Wszystko to stanowi zachowanie wątpliwe i prawnie, i etycznie.
Kary za nielegalne wyrzucanie odpadów
Za wyrzucanie śmieci w miejscu niedozwolonym grożą kary. Artykuł 154,162 czy 184 Kodeksu Wykroczeń mówią o tym, że: kto dopuszcza się nielegalnej utylizacji odpadów podlegać może karze grzywny do 500 zł, karze nagany, a nawet można wobec niego zarządzić karę aresztu. W dalszej perspektywie zaś konsekwencje są już tylko groźniejsze. Jeżeli okazałoby się, że działanie sprawcy nielegalnego czynu doprowadziło do stworzenia zagrożenia zatrucia wody, zanieczyszczenia powietrza lub gleby, liczyć trzeba się z ewentualnością wymierzenia kary pozbawienia wolności nawet do lat 5. Na sankcje narażeni są zarówno ci, którzy porzucają odpady komunalne, jak i złom, gruz, a nawet kamienie. Prawo jest tutaj bardzo surowe. Co więcej, oprócz kary finansowej czy ograniczenia lub pozbawienia wolności, przepisy dopuszczają inne formy nakładania konsekwencji na sprawców. Konsekwencje to na przykład tzw. nawiązka. Jest to dodatkowe obciążenie finansowe do wysokości równej kosztom, które ponoszone są w wyniku przywracania zaśmieconego terenu do stanu pierwotnego. Mogą być to koszty sprzątania, ale też wykopywania śmieci, jeśli zostały zakopane, oczyszczania biologicznego, neutralizacji śmieci toksycznych itd.
Jak legalnie składować śmieci?
Jakiś czas temu weszły w życie przepisy, które regulują kwestię obowiązkowej segregacji śmieci. Zgodnie z tymi przepisami, miejsce odpadów komunalnych jest w specjalnie oznaczonych i opisanych pojemnikach. Mamy więc pojemniki na papier, opakowania szklane, odpady z tworzyw sztucznych i metali, odpady biodegradowalne oraz odpady zmieszane. Oprócz odpadów komunalnych możemy mieć również do czynienia z odpadami budowlanymi, poremontowymi czy wielkogabarytowymi – ich miejsce to specjalne kontenery, które można wynająć od firm takich jak nasza, czyli oferujących legalny wywóz gruzu. Jeszcze przed rozpoczęciem budowy czy remontu warto zorientować się w ofertach wynajmu kontenerów lub worków BigBag. Postawienie takiego pojemnika na prywatnej posesji czy przed blokiem mieszkalnym jest najbardziej popularnym rozwiązaniem, które gwarantuje odpowiedzialną utylizację odpadów generowanych podczas prac budowlanych. Możemy jeszcze wyróżnić odpady niebezpieczne, które powinny trafiać tylko do punktu PSZOK. Należą do nich np. lekarstwa, opony, baterie, akumulatory substancje żrące, wybuchowe czy łatwopalne.
Przykładem odpadków niebezpiecznych mogą być śmieci zawierające rakotwórczy eternit — jest to jeden z najbardziej niebezpiecznych dla zdrowia materiałów, często wykorzystywany niegdyś jako pokrycie dachowe. Obecnie nie można już go stosować, a samo jego usuwanie to proces, który przeprowadzony może być tylko i wyłącznie przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia i również przez takie osoby może być utylizowany.
Rola recyklingu
Niezależnie jednak od tego, o jakich odpadach mowa, każdy ich rodzaj powinien trafiać tylko i wyłącznie w miejsca specjalnie do tego przygotowane. W praktyce sprowadza się to do tego, że odpady są legalnie wywożone wówczas, kiedy z przeznaczonych na ich składowanie pojemników odbiera je firma wywozowa. Firma ta musi zaś mieć stosowne uprawnienia do przewożenia śmieci. Spełnianie wymogów prawnych przez firmę wywozową sprawia, że finalnie śmieci trafią na wysypisko, gdzie legalne składowanie obwarowane jest wieloma zabezpieczeniami. Ten fakt zaś gwarantuje ochronę środowiska i zdrowia — zarówno zwierząt, jak i ludzi.
Nielegalnie składowane śmieci nie mają szansy na odzyskiwanie z nich surowców wtórnych. Odzysk surowców, które następnie mogą być wykorzystane do produkcji nowych substancji czy produktów, nazywa się recyklingiem. Recyklingowany papier może przysłużyć się do produkowania nowego papieru. Przetworzony plastik oznacza mniejszą konieczność produkowania syntetycznych wyrobów zupełnie od podstaw, a przy okazji redukuje zaleganie plastikowych odpadków na wysypiskach. Z kolei odpady budowlane przerabiane są na kruszywo, niezbędne przy wielu przedsięwzięciach budowlanych.
Na straży prawidłowego gospodarowania odpadami stoi prawo. Naszym obowiązkiem jest segregacja śmieci komunalnych, które następnie wywożone są śmieciarką. Gruz trafiać zaś powinien do kontenerów i zabierany przez firmy wywozowe. Odpady niebezpieczne trafiać mogą tylko do punktu PSZOK (bądź utylizowane mogą być przez wykwalifikowane do tego firmy i osoby). Za postępowanie wbrew prawu grozi odpowiedzialność karna. Kodeks Wykroczeń przewiduje surowe kary za wyrzucanie śmieci w niedozwolonych miejscach — od kar finansowych i nagan, aż po kary pozbawienia wolności i obciążenie kosztami oczyszczania środowiska. Konsekwencje karne to jedno, drugie zaś to zagrożenie dla zdrowia — tak ludzi, jak i zwierząt oraz całego ekosystemu. Przywrócenie dobrostanu środowiska może nieraz trwać latami.