Co zrobić z przeterminowanymi lekami i innymi odpadami niebezpiecznymi?

11 paź 2022

Odpady niebezpieczne podlegają szczególnym restrykcjom, jeśli chodzi o ich utylizację. Gospodarowanie odpadami niebezpiecznymi musi być zgodnie z przepisami, które stoją na straży bezpieczeństwa zdrowia człowieka, zwierząt oraz bezpieczeństwa dla całego ekosystemu. Odpady niebezpieczne podlegają więc szczególnym wytycznym na każdym etapie całego procesu utylizacji, czyli od momentu wytwarzania odpadów, przez ich składowanie, odbiór, transport, po unieszkodliwianie, niszczenie bądź recykling. Co zatem wytwórca odpadów, powinien zrobić ze śmieciami tego typu? Jak prawidłowo nimi gospodarować, aby nie stanowiły zagrożenia dla środowiska?

Dlaczego niektóre odpady są niebezpieczne?

Mianem odpadów niebezpiecznych nazywa się śmieci zawierające substancje, których wpływ na otoczenie może być niebezpieczny, czyli wpływający na niego negatywnie. W skrajnych przypadkach wpływ ten jest chorobotwórczy, a nawet śmiercionośny. Mówiąc o otoczeniu na myśli mamy przede wszystkim ludzkie zdrowie, ale nie tylko. Szkodliwość śmieci może wpływać na zwierzęta (ptaki, gryzonie, dzikie zwierzęta, mikrofaunę), rośliny (drzewa, krzewy, trawy, kwiaty), jak i ekosystem (wody gruntowe i śródlądowe, jak rzeki, jeziora, stawy, sztuczne akweny, a nawet morza i oceany).

Znamy dokładne cechy szkodliwości odpadów niebezpiecznych. Zaliczają się do nich:

• wybuchowość
• utlenialność,
• łatwopalność,
• działanie drażniące lub żrące,
• toksyczność,
• działanie rakotwórcze,
• infekcyjność,
• mutagenność,
• ekotoksyczność,
• szkodliwość dla zdrowia

Powyższe cechy (jedną z nich lub wiele naraz) posiadają takiego rodzaju odpady jak przeterminowane leki, świetlówki i żarówki energooszczędne, sprzęt i urządzenia elektryczne i elektroniczne, baterie i akumulatory, odpady azbestowe.

Przeterminowane leki — jak się ich pozbyć?

Nic, co ma związek na oddziaływanie na zdrowie, a medykamenty z pewnością należą do tej grupy odpadów, nie powinno znaleźć się w koszach na odpady komunalne. Odpady bytowe segregujemy po to, aby odzyskać z nich surowce wtórne. Zanieczyszczenie lekami skreśla możliwość efektywnego recyklingu. Jeżeli chcemy pozbyć się przeterminowanych leków bądź nawet medykamentów z ważnym terminem przydatności, lecz zwyczajnie niepotrzebnych już na danym etapie leczenia, najlepiej znaleźć w najbliższej okolicy aptekę. Sporo aptek przyjmuje leki i odpowiednie je utylizuje. Najlepiej jest przedzwonić do danej apteki i zapytać o możliwość przyjmowania w danym punkcie niewykorzystanych leków. Drugim sposobem na ich pozbycie się jest dostarczenie ich do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych. Punkt taki znajduje się na terenie każdej gminy.

Co zrobić z odpadami medycznymi?

Domowe odpady medyczne w postaci fiolek po lekach, igieł, wacików, bandaży czy jednorazowych penów do wstrzykiwań nie powinno się umieszczać w koszu na odpady komunalne z tych samych względów, co wszelkich leków. Tutaj dodatkowo do czynienia mamy z działaniem chorobotwórczym takich odpadów — krew, która pozostała na igle od strzykawki to potencjalne środowisko zakaźne. Oddanie odpadów do apteki niekiedy jest możliwe, jednak apteka nie ma obowiązku takich odpadów przyjąć. Pozbycie się domowych odpadów medycznych możliwe jest na dwa inne sposoby. Pierwszy z nich to wspomniany już PSZOK. Drugi to posiadanie specjalnego pojemnika na ten rodzaj odpadów. Specjalny pojemnik na odpady medyczne tymczasowo chroni środowisko zewnętrzne od źródeł zakażenia. Po jego zapełnieniu odbierany jest przez pracownika przychodni medycznej, do której zapisany jest chorujący. Możliwości i warunki współpracy z przychodnią w tym zakresie ustala się indywidualnie.

Baterie, akumulatory i opony — sposoby utylizacji

Wybuchowość odpadów ma związek z ich reaktywnością, czyli ogromną podatnością do reagowania chemicznego z wieloma komponentami środowiska naturalnego. Za reaktywnością tą idzie skłonność do eksplozji oraz do emisji toksycznych gazów. Łatwopalność związana jest z podatnością na samozapłon. To między innymi z tego powodu tak groźne jest porzucanie odpadów w lasach czy na łąkach. Do materiałów łatwopalnych należą opony, a wybuchowych baterie i akumulatory. Palenie opon w celu ich utylizacji jest nie tylko niezgodne z prawem, ale też niezwykle szkodliwe. Podczas spalania uwalniają się wysoce toksyczne produkty uboczne o charakterze rakotwórczym. Mogą być też poważnym zagrożeniem dla astmatyków i osób o obniżonej odporności pulmonologicznej. Co więc zrobić z oponami? Można udać się do zakładu wulkanizacyjnego i tam zapytać o możliwość pozostawienia zużytych opon. Część zakładów wulkanizacyjnych przyjmuje do utylizacji opony za damo bądź za opłatą. Jeżeli zaś do oddania mamy bardzo wiele opon, warto zgłosić się do Centrum Utylizacji Opon. Niektóre punkty CUO odbierają opony w ilościach hurtowych, dlatego nie zawsze będzie możliwe oddanie pojedynczych sztuk ogumienia. W ostateczności zostaje niezawodny punkt PSZOK, który z pewnością przyjmie ogumienie.

Baterie, nawet pojedyncze ich sztuki, należy umieszczać w specjalnych koszach na ten rodzaj odpadów. Kontenery na baterie widuje się niekiedy na osiedlowych altankach śmietnikowych. Jeżeli na naszym osiedlu nie ma takiego kosza, warto zgłosić zapotrzebowanie w spółdzielni mieszkaniowej. Podobne kosze bywają ustawione w wielu centrach handlowych. Akumulatory zaś najlepiej od razu zawieźć do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych.

Uwaga na pokrycia dachowe

Pokrycia dachowe z definicji nie należą do odpadów niebezpiecznych. Te wykonane z takich materiałów jak blacha, ceramika (z gliny z domieszką kwarcu albo mączki ceglanej) czy mieszanek cementowych klasyfikowane są jako zwykłe odpady budowlane. Jeśli chcemy się ich pozbyć podczas remontu, wystarczy kontener na gruz. Można w nim umieszczać między innymi właśnie tego typu odpady z budowy czy remontu, jak również papę czy styropian. Po zapełnieniu kontenera następuje wywóz gruzu w celu recyklingu. Z kolei, jeśli do czynienia mamy z eternitowymi pokryciami, ich utylizacja zachodzić musi w ściśle określonych warunkach i musi być udokumentowana. Eternit i wchodzący w jego skład azbest są silnie toksyczne i rakotwórcze. Sam demontaż takich pokryć dachowych lub innych elementów wykonanych z tych szkodliwych materiałów może być dokonywany tylko przez osoby o odpowiednich uprawnieniach. Fachowcy są też dobrze zabezpieczeni przed szkodliwym oddziaływaniem materiałów z eternitu. Utylizacja, czyli hermetyczne pakowanie, transport i unieszkodliwianie odpadów z eternitu przez wyszkolone zespoły potwierdzone powinno być odpowiednim dokumentem.

Elektrośmieci — jak je zutylizować?

Elektryczne sprzęty AGD, o ile wymieniamy je na nowe, mogą zostać zabrane przez dystrybutorów nowych sprzętów. Odbiór zużytych piekarników, kuchenek czy lodówek jest wówczas gwarantowany nieodpłatnie. Nie każdy wie, że przysługuje prawo do skorzystania z darmowej utylizacji starych sprzętów przy wymianie ich na nowe. Z kolei mniejsze elektrośmieci, takie jak czajniki, suszarki, mogą zostać przyjęte przez sklep AGD. Warto zapoznać się wówczas z regulaminem przyjęć zużytego sprzętu, ponieważ znaczenie może mieć, chociażby wielkość i wymiary oddawanych sprzętów.

Od czasu do czasu na terenie osiedli organizowane są miejsca zbiórek, gdzie wystawić można odpady wielkogabarytowe. Nie zaszkodzi wówczas dopytać władz spółdzielni o to, czy zbiórka akcja obejmuje również wywóz śmieci elektrycznych i elektronicznych.

Kwestia zagrożenia dla zdrowia i środowiska dotyczy nie tylko odpadów przemysłowych, np. z fabryk czy zakładów chemicznych, ale też śmieci generowanych przy różnych okazjach w gospodarstwach domowych. Każdy z nas od czasu do czasu produkuje śmieci będące opadami medycznymi, resztkami leków czy zużywa baterie, a przy remoncie również produkuje wiele odpadów uznanych za niebezpieczne. Wszelkie tego typu śmieci zawsze przyjmie PSZOK. Oprócz tego zaś istnieje szereg opisanych wyżej rozwiązań, które mogą przydać się podczas utylizacji opadów niebezpiecznych.